<< Inhoud >>
Er is een aantal schoentechnische aanpassingen die frequent aan confectieschoeisel worden aangebracht en die de klachten aanzienlijk kunnen reduceren of laten verdwijnen.
5.1 Afwikkeling
Een schoen heeft normaal gesproken een buigpunt ter hoogte van de bal van de voet. Bij het afwikkelen ontstaat, als de zwaartelijn naar voren wordt verplaatst, dorsaalflexie in de MTP-gewrichten. De bal van de voet is het draaipunt waarover de afwikkeling plaats vindt. De houten klomp is een 'schoen' met een kunstmatige afwikkeling. De klomp kan niet buigen ter hoogte van de bal van de voet, maar is vanaf de bal van de voet afgerond. Als de zwaartelijn naar voren wordt verplaatst, draait de klomp over dit kunstmatige draaipunt. Zonder dorsaalflexie in de MTP-gewrichten vindt dus toch een soepele afwikkeling plaats. Belangrijke indicaties voor een kunstmatige afwikkeling zijn dan ook die situaties waarbij dorsaalflexie van de MTP-gewrichten pijnlijk of onmogelijk is, zoals bij een hallux rigidus of hallux limitus. De kunstmatige afwikkeling wordt onder de schoen aangebracht. Het spreekt voor zich dat de hakhoogte aangepast moet worden. Globaal onderscheiden we vier typen afwikkeling.5.2 Proximale afwikkeling of vroege afwikkeling
Bij proximale of vroege afwikkeling wordt de kunstmatige afwikkeling (het nieuwe draaipunt) proximaal van de bal van de voet aangebracht. Zodra de zwaartelijn dit punt tijdens de standfase passeert, zal de kunstmatige afwikkeling plaatsvinden. Een belangrijk effect hiervan is, dat de piekdruk onder de MTP-regio tijdens de afzet lager wordt. Dit is vooral gunstig in die situaties waarbij hoge druk voorkomen moet worden, zoals bij diabetes mellitus (10.16) en reumatoïde arthtritis (10.17).
De
drukwaarden kunnen met zo'n 15% afnemen. Normaal
wordt tijdens de afwikkeling een
extensiemoment op de knie uitgeoefend,
dat wil zeggen de grondreactiekracht duwt de knie
in extensie. Bij een proximale
afwikkeling verloopt de grondreactiekracht dichter bij de knieas,
waardoor het extensiemoment kleiner wordt. Wanneer een
patiënt tot hyperextensie van de knie neigt tijdens het tweede
deel van de standfase, heeft een proximale afwikkeling hierop
dus een gunstige werking.5.3 Distale of late afwikkeling
Als
een patiënt moeite heeft om de knie te stabiliseren en snel tot
knieflexie neigt, bijvoorbeeld na
polio, kan een distale afwikkeling
worden aangebracht. Het draaipunt
wordt door de kunstmatige afwikkeling naar distaal verplaatst.
De lijn van de grondreactiekracht
loopt nu verder voor de knie langs en zal dus een
groter extensiemoment op de knie uitoefenen. Met andere
woorden: de grondreactiekracht zorgt voor meer strekking van
de knie tijdens de afwikkeling.5.4 Stabiliserende afwikkeling
Als
de vertraagde afwikkeling nog te weinig effect heeft, kan
nog een extra wig onder de schoen worden aangebracht, die
aan de voorzijde hoger is dan aan de achterzijde. De schoen wordt
als het ware tegen de heuvel op stabiliserende afwikkeling
geplaatst. Dit leidt tot een nog groter extensiemoment op de
knie.5.5 Polyfasische afwikkeling
Door
het toepassen van een polyfasische
afwikkeling wordt een volledig kunstmatige afwikkeling verkregen.
Hiervoor wordt een 'rol' onder de schoen gemaakt. Onder het
midden van de voet wordt deze
enigszins afgevlakt om enige stabiliteit te geven in stand. Het
precieze model van de afwikkelrol wordt bepaald door het gebruiksdoel.
Deze kunnen zijn:- stijve heup, knie en enkel;
- stijve enkel, normale knie;
- stijve knie, normale enkel.
5.6 Zoolverstijving
Gelengverstijving heeft de taak het schoengeleng te stabiliseren. Op de binnenzool wordt een verstevigingslaag aangebracht vanaf de hiel tot aan het balpunt. Dit kan gedaan worden met koolstofvezel of met een stalen veer. Binnenzoolverstijving heeft de taak de gehele schoen te stabiliseren en kan worden toegepast bij amputaties in de voorvoetregio, drukverdeling bij diabetes en ernstige MTP-klachten en ook voetlengteverschil. De verstijving loopt vanaf de hiel tot aan de neus en wordt gemaakt zoals bij de gelengverstijving. Meestal is een afwikkeling noodzakelijk.5.7 Bufferhak
Een
schokabsorberende wig in de hak verlaagt de hoge stootkracht
bij het neerkomen van de voet.
De bufferhak is dan ook geïndiceerd in alle situaties waarin een
verlaging van de stootkracht wordt nagestreefd.5.8 Hakafronding
Bij
het begin van de afwikkeling komt de hak op de grond. De
voet/schoen draait om dit aanraakpunt heen totdat de voet
vlak op de grond staat. De grondreactiekracht zorgt voor een plantairflexie-
moment rond dit draaipunt. Dit moment zorgt ervoor
dat de voorvoet met een bepaalde kracht tegen de grond komt.
Door de hakafronding wordt dit moment kleiner. De piekdrukken
zullen dus ook kleiner worden als de voorvoet vlak op de grond komt.5.9 Hakschoring
Bij mensen
met een lichte varusstand van de calcaneus bestaat regelmatig de neiging tot een
inversietrauma als de voet op de grond wordt geplaatst. Omdat de
voet teveel op de laterate zijde wordt neergezet, ontstaat een
inversie-moment. Op dezelfde wijze als hierboven kan ook dit
inversie-moment worden tegengegaan door de hak naar lateraal
te schoren, hetgeen een eversiemoment veroorzaakt.